Hayal gücü, insanlara beyin tarafından sunulan büyülü bir özellik. Peki, hayal gücümüzün hafızamızla bir ilgisi olduğunu biliyor musunuz? Henry Molaison ismini daha önce duymuş muydunuz? Cevaplar için buyurun içeriğimize?
Kaynak: https://www.scientificamerican.com/ar…
Henry Molaison, epilepsi tedavisi sonucu hipokampüsü hasar gördüğü için yeni anılar oluşturamaz ve gelecekteki olasılıkları öngöremezdi.
Bu durum, hipokampüsün hafızanın ve hayal gücünün merkezi olduğunu kanıtlar. Araştırmalar, hipokampüsü hasar gören kişilerin hayali sahneleri tam olarak hayal edemediğini, sağlıklı insanların ise hipokampüslerinin geleceği hayal ederken daha aktif olduğunu göstermiştir.
Bu bulgular, Howard Hughes Tıp Enstitüsü ve Kaliforniya Üniversitesi’ndeki araştırmacılar tarafından “Hippocampus’un Temel Bir İşlevi Olarak Hayal Gücü” başlıklı makalede yayınlanmıştır.
Uzmanlar, hayal gücünün büyük ölçüde belleğe bağlı olduğunu, bu yüzden hafıza ve hayal gücünün ayrılmaması gerektiğini belirtiyor. New York Üniversitesi’nden György Buzsáki, geçmiş deneyimler olmadan hayal gücünün olamayacağını ifade ediyor. Toronto Üniversitesi’nden Donna Rose Addis ise, hafıza ve hayal gücünün deneyimleri, duyguları ve bilgileri birleştirme süreci olduğunu ve hafızanın bir tür hayal gücü olduğunu söylüyor.
Frank’e göre, hayal gücü hafızamızı gelecekteki kararlar vermek için kullanmamıza yardımcı olur.
Örneğin, geçmişte bizi hasta eden bir yiyeceği hatırlayıp ondan kaçınabiliriz. Anılarımız, geçmiş deneyimlerimizi hatırlayarak gelecekte ne olacağını tahmin etmemize yardımcı olur. Bu hücreler, bir hayvanın konumunu belirler ve hayal gücünün bir parçası olduğu düşünülür.
Araştırmacı Kenneth Kay’in bu konudaki sözleri ise şöyle?
‘Yer hücrelerinin ateşleme örüntüleri, farelerde teta ritmi oluşturur. Her döngüde bu örüntüler; hayvanın geçmiş, mevcut ve gelecek konumlarını temsil eder. Bu nöral aktivite, hayvanın deneyimlediği ve hayali deneyimleri yansıtır.’
Bir fare, gözlemlenen labirent içerisindeki hareketlerini planlarken geçmiş teta aktivitesi farklı senaryolar arasında değişir; bu, hayvanın bir sonraki hamlesini düşündüğü veya zihninde başka bir yeri hayal ettiği anlamına gelebilir.
Araştırmacılar, bu hayal gücü döngüsünün bazen hayvanın gerçek hareket yönünden farklı bir seyahat yönünü yansıttığını bulmuşlardır. Bu, olası bir gelecek veya alternatif bir gerçeklik temsil edebilir. Uzmanlar, bu tür spontane aktivitenin, iç düşünce sürecini gösterdiğini ve hayallerimizin dış gerçeklikten değil, kendi içimizden geldiğini anımsattığını belirtiyorlar.
Bilim insanları, hayvanların uykuda ya da dinlenirken beyinlerinde “keskin dalgalar” adı verilen aktivite patlamaları yaşadığını tespit ettiler.
Söz konusu patlamalar, geçmiş olayların hızlı tekrarlarını temsil ediyor gibi görünüyor ve bu tekrarlar orijinal olaydan on kat daha hızlı gerçekleşiyor. Bu durum, hayvanların deneyimlemedikleri olayları da temsil edebileceğini ve zihinsel bir harita oluşturarak yeni yollar keşfedebileceğini gösteriyor. Bulgular, hayvanların hayal gücüne sahip olabileceğini ve geçmiş olayları yeni yollarla birleştirebileceğini düşündürüyor.
Uzmanlar, kemirgenlerdeki nöronal aktivite deneylerinin hayal gücü kavramını beynin fiziksel aktivitesiyle ilişkilendirmeye yardımcı olduğunu belirtiyor.
Ancak bu çalışmaların insan hayal gücünün tüm yönlerini temsil etmediği ve hipokampüsün sadece deneyim ve eyleme dayalı hayal gücüyle değil, aynı zamanda fikirler ve bilgiler arasındaki bağları kurma kapasitesiyle de ilgili olduğu vurgulanıyor.
Shohamy’nin çalışmaları, hipokampüsün zihinsel simülasyonlar için önemli olduğunu gösteriyor.
Hipokampüs hasarı olan kişiler, sevdikleri yiyecekler arasında seçim yaparken daha yavaşlar çünkü seçenekleri hayal etmekte zorlanıyorlar. Hipokampüs, hayal gücü rolünde merkezi olsa da diğer beyin bölgeleriyle işbirliği yapar. Frank, hipokampüsü, bir hatırlama ya da hayal etme sürecinde diğer bölgelerdeki nöronları harekete geçiren bir orkestra şefine benzetiyor.
Gizemlerden biri de insanların gerçek bir senfoniyi kafalarında çalan müzikten nasıl ayırdıkları.
Frank, ‘Hepimizin her zaman psikotik olmaması, hepimizin hayal görmemesi şaşırtıcı, çünkü beyinlerimiz çoğu zaman olabilecek şeyler hakkında açıkça bir şeyler uyduruyor’ diyor. Frank’in grubundan elde edilen yeni veriler, beynin duyusal girdiyi (örneğin yürürken yere vuran bir ayağın hissi), neyin gerçek neyin sadece zihnin gözünde olduğunu işaretlemek ve böylece fiziksel dünyadaki bu sinirsel aktivite kovanını topraklamak için kullanabileceğini öne sürüyor.
Beynin, dış dünyadan aldığı bilgileri kendi iç modelleriyle uzlaştırarak gerçeği kurgudan ayırdığını söylüyor.
Frank’a göre, zihinsel tekrarlar sadece hatırlama biçimi olmayıp, deneyimlenmemiş olayları da temsil edebilir. Bazı dalgalanmalar, ayrı ayrı deneyimlenen fakat birlikte yaşanmayan iki yörüngeyi birleştirir. Bu, hayvanın yeni yollar üzerinden zihinsel geçiş yapmasını sağlar. Hipokampüs, geçmişi yeni yollarla birleştirir, bu da daha çok hayal gücüne benzer. Bu görüş, bilişsel bilim ve psikoloji profesörü Lynn Nadel tarafından desteklenir.
Uzmanlar, kemirgenler üzerinde yapılan nöronal aktivite deneylerinin, hayal gücü kavramını beynin fiziksel gerçekliği ile ilişkilendirebilmek için önemli olduğunu belirtiyor.
Ancak, bu çalışmaların tüm insan hayal gücünü temsil etmeyebileceği, özellikle hayvanlardan elde edilen sonuçların daha çok deneyim ve eyleme dayalı hayal gücüyle bağlantılı olduğu ifade ediliyor. Hipokampüsün sadece zaman veya mekana bağlı olmayan zihinsel simülasyonlar için değil, aynı zamanda fikirler ve bilgiler arasındaki bağları kurmak için de önemli olabileceği düşünülüyor.
Shohamy; hipokampüs hasarı olan kişilerin, sevdikleri yiyecekler arasında seçim yaparken normal bireylere göre daha yavaş olduklarını belirlemiştir. Bu durum, seçenekleri canlandırmakta zorlanmalarından kaynaklanıyor gibi görünüyor.
Hipokampüs, hayal gücünde önemli bir rol oynar ancak diğer beyin bölgeleriyle de işbirliği yapar. Bu bölgeler, hatırlamaları ve hayalleri harekete geçirir. İnsanların gerçek bir senfoni ile kafalarındaki müziği nasıl ayırdıkları ise hala gizemini korumaktadır. Yeni araştırmalar, beynin duyusal girdiyi kullanarak gerçek ile hayali ayırt edebileceğini gösteriyor. Böylelikle beyin, dış dünyadan aldığı bilgileri kendi iç modelleriyle karşılaştırarak gerçeği kurgudan ayırır.
